Jak rozpoznać przedsiębiorcę na stacji benzynowej? Choćby po tym, że po zapłacie za paliwo dyktuje numer NIP, który jest podstawą do jego identyfikacji i wystawienia faktury za dokonany zakup na firmę. Jak mówi jedna z pracownic dużej sieci stacji paliw „Nieraz zdarza się, że NIP deklamują z pamięci, a o numerze rejestracyjnym własnego samochodu zapominają”. Prawdą jest bowiem, że prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogą mieć swój NIP całe życie. Zmienią nazwę firmy, branże, w międzyczasie kilkakrotnie samochód, a NIP... pozostaje ten sam.
Historia NIP zaczyna się jesienią 1995 roku, kiedy sejm wprowadził go w życie ustawą. Nowe przepisy zaczęły obowiązywać od 1996 roku, czyli trzy lata po wprowadzeniu do polskiego systemu podatku VAT. Zatem NIP towarzyszy nam na dobrą sprawę niemal od początku gospodarki wolnorynkowej w Polsce.
Numer NIP zawsze składa się z 10 cyfr. Jak sama nazwa wskazuje, służy identyfikacji podatników. Organem nadającym NIP jest naczelnik urzędu skarbowego. Od września 2011 roku stracił nieco na znaczeniu, bowiem osoby fizyczne, które nie mają swojej działalności, jako identyfikatora podatkowego używają innego numeru – PESEL.
Początek numeru NIP działa trochę na zasadzie numeru kierunkowego w telekomunikacji, bowiem pierwsze trzy cyfry to tzw. prefiks wskazujący konkretny urząd skarbowy, w którym został nadany numer. I tak, NIP zaczynający się na 111 został nadany w Urzędzie Skarbowym Warszawa-Mokotów, 125 w Wołominie a 657 w Kielcach. Warto pamiętać, że jeśli podatnik zmieni miejsce zamieszkania lub działalności, prefiks ten, ani numer nie ulegają zmianie. Na początku prefiks składał się wyłącznie z cyfr od „1” do „9”, ale w 2004 roku w związku z powoływaniem do życia nowych skarbówek wprowadzono także „0”.
Kreski, łączniki, myślniki – jak zwał tak zwał – już żadnego znaczenia nie mają. Naprawdę!
Kiedyś umiejscowienie łączników zwyczajowo odróżniało osoby fizyczne od firm (niebędących jednoosobową działalnością). Pierwszą grupę zapisywano w formacie XXX-XXX-XX-XX, a drugą YYY-YY-YY-YYY. Obecnie nadawane numery nie mają już łączników, a zatem jeśli chcemy prawidłowo zapisać NIP na fakturze, wizytówce, czy papierze firmowym, powinniśmy zrobić to wg formatu XXXXXXXXXX, choć trzeba przyznać, że ten stary zapis zdecydowanie ułatwia zapamiętanie numeru i stosowanie go… chociażby na wspomnianej stacji benzynowej.
Cyfra kontrolna to ostatnia, dziesiąta cyfra w ciągu numeru NIP. Jak ją obliczyć lub sprawdzić? Służy temu pewne działanie matematyczne.
Najpierw trzeba pomnożyć każdą, kolejną z pierwszych dziewięciu cyfr przez 6,5,7,2,3,4,5,6,7. Potem zsumujemy wyniki mnożenia. Następnie należy obliczyć resztę dzielenia przez 11. Specjaliści nazywają taką operację „modulo 11”. W ten sposób otrzymujemy cyfrę na 10-tej pozycji.
