Pandemia dla nikogo nie jest obojętna - w jednych uderza, a innym zmienia perspektywę i pozytywnie motywuje do weryfikacji strategii i poszukiwania okazji biznesowych. Wszyscy zastanawiają się teraz nad tym, co się dla nich zmieni. Podobnie jest w nieruchomościach.
CZYTAJ TAKŻE: Inwestycja w mieszkanie na wynajem na rynku wtórnym. 5 nieoczywistych rzeczy, na które zwracają uwagę lokatorzy
Trwa debata o tym, jak zmieni się rynek mieszkaniowy i komercyjny – jak do nowej normalności będą dostosowywać się biura, centra handlowe i magazyny.
Scenariuszy jest wiele, ale jedno wydaje się pewne – kończy się era monofunkcyjnych obiektów, nastawionych na jedną funkcję, biurową lub handlową. Bezpieczniejszą inwestycją będę projekty zróżnicowane, miastotwórcze, mocno osadzone w kulturze i tradycji miasta, również z fragmentami rewitalizacji starszej zabudowy.
Projekty mixed-use to zdecydowanie jeden z najważniejszych kierunków rozwoju sektora nieruchomości komercyjnych w Polsce. To z jednej strony naturalny etap związany z dojrzewaniem polskiego rynku i rosnącymi apetytami polskich konsumentów, którzy poszukują wygody i pozytywnych doświadczeń, również tych związanych z jakościową i zrównoważoną architekturą. Z drugiej - projekty wielofunkcyjne wydają się bardziej odporne na kryzys.
CZYTAJ TAKŻE: TOP 5 wymówek w pracy zdalnej. Pracodawco, niektóre wyjątkowo łatwo wykryć
Według prognoz firmy doradczej JLL, w przeciągu najbliższych 5-6 lat liczba projektów wielofunkcyjnych w Polsce może ulec podwojeniu. Największy polski deweloper Cavatina realizuje obecnie trzy duże projekty wielofunkcyjne we Wrocławiu, Łodzi i Katowicach. W sumie to blisko 300 000 metrów kwadratowych biur, różnych usług i mieszkań.
Zainteresowanie obiektami typu mixed-use oraz alternatywnymi sektorami nieruchomości będzie rosło. To nie jest nowy trend, ale pandemia z pewnością go przyspieszyła.
Niemal każdy planowany obecnie obiekt posiada przestrzeń handlową, gastronomiczną, usługową, a coraz częściej - także konferencyjną, hotelową i mieszkaniową. Ta różnorodność jest dodatkowo zwiększana dzięki ekspansji nowych segmentów rynku, takich jak mieszkania na wynajem.
Dla właścicieli budynków oznacza to mieszany model pozyskiwania dochodów z najmu, co jeszcze rok temu wydawało się skomplikowane i ryzykowne, ale teraz jest jedną z gwarancji sukcesu komercyjnego inwestycji”. – komentuje Agnieszka Jachowicz, członek zarządu Polskiej Izby Nieruchomości Komercyjnych (PINK), zrzeszającej ponad pięćdziesięciu największych deweloperów oraz inwestorów działających na polskim rynku.
CZYTAJ TAKŻE: Rynek mieszkaniowy 2020. Podsumowanie
I to nie koniec z pomysłowością deweloperów i inwestorów, funkcji dalej przybywa. Ciekawym przykładem jest tutaj Cavatina Hall w Bielsku Białej. Budynek w unikatowy sposób łączący funkcje biurową z kulturalną.
W obiekcie oprócz powierzchni biurowych znajdzie się sala koncertowa zaprojektowana według najwyższych standardów akustycznych oraz studio nagrań. Warto zwrócić uwagę też na fakt, że również miasta średniej wielkości mogą być dobrą lokalizacją dla tego typu realizacji.
Browary Warszawskie, Fuzja i WIMA w Łodzi, Quorum we Wrocławiu czy Global Office Park w Katowicach – aktualnie trudno wskazać dużą polską aglomerację, w której inwestorzy, nie angażowałbym się w projekty wielofunkcyjne, niejednokrotnie wymagające rewitalizacji i przebudowy dużych fragmentów miast. Tym bardziej, że tego typu inwestycje cieszą się dużym zainteresowaniem wśród najemców, którzy znając aktualne i zmieniające się zachowania klientów, coraz częściej wybierają takie miejsca na ulokowanie swojego biznesu.
Za granicą nie brakuje przykładów odważnych rewitalizacji, takich jak rekonstrukcje dawnych sal kinowych, restauracji, a nawet… schronów przeciwatomowych. W Polsce triumfy święcą na razie odnowione obiekty pofabryczne, ale deweloperzy coraz chętniej decydują się też na zakup nieco młodszych nieruchomości w celu ich modernizacji czy zmiany obecnej funkcji na inną.
CZYTAJ TAKŻE: Region, który zdecydowanie wygrał na pandemii. Zobacz, co jest przyczyną potęgi Chińczyków
Detroit, ponad 100-letnia piwnica banku oszczędnościowego, ogromne żelazne drzwi, a za nimi szereg starych sejfów depozytowych – to tutaj działa amerykańska firma projektowa. Na równie „bezpieczną” lokalizację zdecydował się szwedzki dostawca internetu Bahnhof, który na swoją siedzibę wybrał dawny schron przeciwatomowy Pionen. Z kolei włoska firma skateboardowa na potrzeby swojego biznesu postanowiła zaadaptować teatr z lat 40. W miejscu, w którym dawniej stała scena, dziś znajduje się magazyn, a nad nim – rampa dla skateboardzistów. W Polsce do najbardziej znanych i największych projektów rewitalizacyjnych zaliczamy Stary Browar w Poznaniu, Halę Koszyki w Warszawie, czy łódzką Manufakturę. Odnowione pofabryczne wnętrza przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów.
"Drugie życie budynków” choć nie jest nowym trendem na polskim rynku, wciąż zyskuje na znaczeniu, a rynek czeka na finalizację kolejnych spektakularnych projektów. W Warszawie odrodziły się właśnie Browary Warszawskie. Z końcem listopada ruszyły prace budowlane na terenie pofabrycznego kompleksu Widzewskiej Manufaktury w Łodzi, gdzie w ciągu 3 lat powstanie ponad 50 000 mkw. powierzchni biurowej, handlowej, mieszkaniowej, z czego duża część w zrewitalizowanym budynku z XIX wieku. Powstanie w ten sposób nowoczesny kompleks łączący funkcje biznesowe z rekreacyjnymi, mający jeszcze „to coś” – postindustrialny, loftowy klimat i design.
"Deweloperzy decydujący się na przywrócenie do życia zabytkowych kompleksów pofabrycznych, często mierzą się z inwestycjami na naprawdę dużą skalę, które niosą ze sobą potencjał kreowania miejsc wielofunkcyjnych. Dzięki adaptacji przestrzeni postindustrialnych na obiekty o funkcji mieszanej, w miastach widać wyraźne odejście od dzielenia przestrzeni na monokulturowe strefy mieszkania, pracy i wypoczynku. Warto też podkreślić, że to właśnie rewitalizacja pociągnęła za sobą wzrost zainteresowania realizacją projektów mixed-use, które są jednym z najgorętszych trendów na rynku nieruchomości w Polsce"– komentuje Daniel Draga, Wiceprezes Zarządu Cavatina Holding.
Nieprzypadkowo termin „mixed-use” kojarzymy z trendem rewitalizacji. Blisko połowa istniejących projektów tego typu to obiekty o walorach historycznych, które poddano gruntownej modernizacji i przebudowie. Takie obiekty są unikalne – oferują specyficzną atmosferę, której nie da się łatwo wytworzyć w zupełnie nowych realizacjach, W czasach, w których deweloperzy starają się kreować atrakcyjne miejsca, a nie tylko dostarczać na rynek powierzchnie handlowe czy biurowe, jest to niewątpliwe unikalną wartością tego typu projektów.
CZYTAJ TAKŻE:
Są też wyzwania, bo pandemia nieco schłodziła nastroje. Szczególnie dobrze widać to na stołecznym rynku, gdzie na Woli jeden z najnowszych kompleksów wielofunkcyjnych The Warsaw HUB – który oprócz powierzchni biurowej będzie miał w ofercie również przestrzenie handlowo-usługowe, hotelowe oraz centrum konferencyjne – czeka obecnie na powrót ludzi do biur, hoteli i gastronomii.
“Nie zmienia to faktu, że takie projekty mają wszystko to, co pozwoli im łatwo się zregenerować w momencie powrotu rynku do równowagi – są zróżnicowane, świetnie zlokalizowane, połączone z miejską infrastrukturą, są pełnoprawną częścią miasta” - podsumowuje Agnieszka Jachowicz z PINK.
