Jak informuje MSWiA, Rada Ministrów podjęła uchwałę, która otwiera drogę do wprowadzenia stanu wyjątkowego na okres 30 dni. Szczególne przepisy są związane z sytuacją na polsko-białoruskiej granicy i faktycznie mają dotyczyć wąskiego pasa na wschodnich obrzeżach kraju. Mowa o 115 miejscowościach w woj. podlaskim oraz 68 w woj. lubelskim.
Minister spraw wewnętrznych wprawdzie zapewnia, że rozporządzenia nie będą ingerować w życie zawodowe, czy działalność rolniczą, jednak lektura ustawy z 2002 roku, regulującej zagadnienie „stanu wyjątkowego”, pokazuje, z jak dużymi ograniczeniami może wiązać się taka sytuacja. Między innymi dla biznesu. Sprawdziliśmy punkt po punkcie, co mówią przepisy i o czym muszą wiedzieć osoby prowadzące działalność gospodarczą na terenie objętym stanem wyjątkowym.
Kwestie związane z wprowadzeniem stanu wyjątkowego na obszarze części lub całości kraju określa Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie wyjątkowym (Dz.U.2002 Nr 117 poz 985 z późn. zm.). Osoby prowadzące działalność gospodarczą najbardziej powinien zainteresować rozdział trzeci tego aktu prawnego, określający zakres ograniczeń wolności i praw człowieka oraz obywatela. Ustawa daje rządowi bardzo szeroki wachlarz możliwych rozwiązań, które mogą znaleźć się w rozporządzeniach.
Zgodnie z przytoczoną ustawą na czas trwania stanu wyjątkowego, władze mają prawo wprowadzić m.in. ograniczenia dostępu do towarów konsumpcyjnych, poprzez całkowitą bądź częściową reglamentację. Prawo dopuszcza także ingerencję państwa w swobodę uzgadniania cen przez strony. W praktyce może polegać to np. na zakazie okresowego podnoszenia cen na określone towary lub usługi.
Ustawa dopuszcza także wprowadzenie ograniczeń w zakresie prawa do wolności działalności gospodarczej. Władze mogą np. nakazać na określony czas zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju. Może być również wprowadzona potrzeba uzyskiwania zezwoleń na konkretną działalność.
Ustawa przewiduje np. ograniczenia w obrocie krajowymi środkami płatniczymi, obrocie dewizowym czy działalności kantorowej. Kolejne restrykcje mogą dotyczyć np. transportu np. drogowego czy kolejowego.
Teoretycznie, ustawa z 2002 roku daje władzom uprawnienia do ograniczeń w funkcjonowaniu systemów łączności, a także działalności telekomunikacyjnej i pocztowej. Mogą one np. nakazać wyłączenie urządzeń łączności lub zawieszenia świadczonych usług na konkretny czas. To oznacza, że w teorii mocno utrudniona może być np. praca zdalna z danego obszaru.
Zgodnie z artykułem 17 omawianej ustawy „W czasie stanu wyjątkowego może być odosobniona osoba mająca ukończone 18 lat, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pozostając na wolności będzie prowadziła działalność zagrażającą konstytucyjnemu ustrojowi państwa, bezpieczeństwu obywateli lub porządkowi publicznemu albo gdy odosobnienie jest niezbędne dla zapobieżenia popełnienia czynu karalnego lub uniemożliwienia ucieczki po jego popełnieniu. Nie narusza to immunitetów wynikających z odrębnych przepisów”.
Zgodnie z przepisami, pracodawca osoby odosobnionej nie może rozwiązać z nią stosunku pracy. Jest to możliwe jedynie w sytuacji, w której przed odosobnieniem powstały okoliczności z winy takiego pracownika, które uzasadniają zwolnienie w trybie dyscyplinarnym.
Prawo dopuszcza wprowadzenie cenzury prewencyjnej w czasie stanu wyjątkowego. Dodatkowo, art. 6 nakazuje redaktorom naczelnym dzienników oraz nadawcom programów radiowych i telewizyjnych niezwłoczną i nieodpłatną publikację rozporządzenia Prezydenta RP o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, a także innych aktów prawnych, które dotyczą tego stanu. Informacje na ten temat przekazuje wojewoda właściwy dla lokalizacji siedziby redakcji.
Kwestie odszkodowań w związku ze stratami, jakie powstały w następstwie ogłoszenia stanu wyjątkowego określa Ustawa z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.
Zgodnie z jej zapisami - „każdemu, kto poniósł stratę majątkową w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu nadzwyczajnego, służy roszczenie o odszkodowanie”. Dodatkowo „odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje wyrównanie straty majątkowej, bez korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby strata nie powstała”.
